Η Φαρμακευτική Συμμόρφωση στοχεύει στην ολοκληρωμένη και ενεργή υποστήριξη των ασθενών ώστε να αποκομίσουν τα μέγιστα δυνατά οφέλη από τη θεραπεία τους. Ο ασθενής θα πρέπει πάντα να είναι στο επίκεντρο κάθε προσπάθειας βελτίωσης της Φαρμακευτικής Συμμόρφωσης, με την εκπαίδευση του να αποτελεί τον πυρήνα της κάθε προσπάθειας. Κάνοντας ένα βήμα παραπέρα, οι ασθενείς ενθαρρύνονται να αναλάβουν ενεργό ρόλο στο προτεινόμενο θεραπευτικό τους πλάνο, θέτουν στόχους και καθίστανται ικανοί να το προσαρμόσουν στην καθημερινότητα τους. Επιπλέον η Φαρμακευτική Συμμόρφωση εξασφαλίζει ότι τα προτεινόμενα φάρμακα λαμβάνονται σωστά, είναι κλινικώς κατάλληλα, ασφαλή και αποτελεσματικά.
Στα πλαίσια της προσπάθειας να ενισχυθεί ο ρόλος του φαρμακοποιού-σύμβουλου, το άρθρο αυτό παραθέτει προτάσεις προσέγγισης ασθενών που πάσχουν από καρδιαγγειακά νοσήματα.
Τα ζητήματα που χρειάζεται να ληφθούν υπόψη όταν αντιμετωπίζουμε ασθενείς με καρδιαγγειακά νοσήματα είναι πολλά. Καταρχάς υπάρχει μεγάλη πιθανότητα οι ασθενείς να έχουν παραπάνω από μία πάθηση και ως εκ τούτου να λαμβάνουν πολλά και διαφορετικά φάρμακα και σκευάσματα. Συνεπώς υπάρχει μεγάλη πιθανότητα να έχουν πολλές απορίες ή ακόμα και λανθασμένες αντιλήψεις. Για το λόγο αυτό θα πρέπει να υπάρχει ολοκληρωμένη και σαφής ενημέρωση σχετικά με την πάθηση τους, τον τρόπο με τον οποίο θα βοηθηθούν από τη θεραπεία τους και τα επιθυμητά αποτελέσματα στα οποία στοχεύουμε. Έτσι χρειάζεται να μπορούν να εντοπίζουν τις ενέργειες και παρενέργειες των φαρμάκων τους και το χρονικό διάστημα στο οποίο αναμένεται να εμφανιστούν. Καλό θα ήταν επίσης να τεθεί ένα χρονοδιάγραμμα το οποίο θα περιλαμβάνει την έναρξη της θεραπείας, τη συχνότητα κλινικών μετρήσεων, παρακολούθησης και επανεξέτασης.
Οι φαρμακοποιοί θα πρέπει επίσης να εντοπίσουν εάν η φαρμακευτική αγωγή προορίζεται για βραχυπρόθεσμη ή μακροπρόθεσμη θεραπεία. Αν ισχύει το δεύτερο είναι απαραίτητο ακόμα να προταθούν αλλαγές στον τρόπο ζωής, τις καθημερινές τους συνήθειες και τις επιλογές γύρω από την υγεία τους. Σε κάποιες περιπτώσεις θα πρέπει να εξετάσουν το ενδεχόμενο να προτείνουν προγράμματα υποστήριξης, συστήματα και εργαλεία υπενθύμισης.
Συμβουλές
Οι συμβουλές για τους φαρμακοποιούς που προσφέρουν υγειονομική περίθαλψη σε καρδιοπαθείς περιλαμβάνουν:
Έναρξη της θεραπείας
- Εξηγήστε στον ασθενή ότι θα λαμβάνει την αγωγή μακροπρόθεσμα και παρόλο που ίσως να μην μπορεί να εντοπίσει συμπτώματα είναι άκρως απαραίτητο να ακολουθεί τις οδηγίες πιστά προκείμενου να αποφύγει πιθανή επιδείνωση και να πετύχει τα επιθυμητά οφέλη.
- Συζητήστε για τους εξατομικευμένους στόχους του ασθενούς. Ποια είναι τα αποτελέσματα που περιμένουν από την αγωγή τους; Πως θα παρακολουθήσουν την πρόοδο τους;
- Ενημερώστε τους για το πώς θα αναγνωρίζουν και θα αντιμετωπίζουν την επιδείνωση της κατάστασης τους και τις διαθέσιμες επιλογές αυτο-φροντίδας.
- Προωθήστε τον ετήσιο αντιγριπικό εμβολιασμό, ακόμα και τη χρήση βιταμινών ή συμπληρωμάτων πλούσιων σε ω3 λιπαρά.
- Παραπέμψτε τους ασθενείς σε προγράμματα υποστήριξης ή κοινωφελή ιδρύματα τα οποία διοργανώνουν συχνά ενημερωτικές καμπάνιες και ημερίδες εκτίμησης καρδιαγγειακού κινδύνου.
Παρενέργειες
- Ενημερώστε τους ασθενείς για τις πιθανές παρενέργειες, το χρονικό διάστημα που μπορεί να διαρκέσουν και πως μπορούν να τις ελαχιστοποιήσουν.
- Εξηγήστε τους ότι κατά το ξεκίνημα της θεραπείας μπορεί να μην αισθάνονται ¨καλά¨ αλλά τα συμπτώματά τους θα βελτιωθούν αν συνεχίσουν να παίρνουν τα φάρμακά τους τακτικά. Η στήριξή σας στην περίπτωση αυτή είναι ιδιαίτερα σημαντική τονίζοντας τα μακροπρόθεσμα οφέλη της θεραπείας, ελέγχοντας ότι οι δόσεις ξεκινούν από χαμηλά επίπεδα και αυξάνονται σταδιακά.
- Συμβουλέψτε τους να σας ενημερώσουν αν οι παρενέργειες διαρκέσουν παραπάνω ή αν είναι χειρότερες απ’ ότι περίμεναν
- Συζητήστε με τους ασθενείς για το πώς καταφέρνουν να ενσωματώσουν τη θεραπεία τους στην καθημερινότητα τους. Για παράδειγμα στην περίπτωση των διουρητικών η συχνότητα ούρησης αυξάνεται αισθητά ενώ κάποια φάρμακα για τη μείωση της χοληστερίνης θα πρέπει να λαμβάνονται τη νύχτα. Εάν για κάποιο λόγο οι παρενέργειες δυσκολεύουν την καθημερινότητα τους ενθαρρύνετέ τους να σας μιλήσουν αντί να αποφασίσουν να διακόψουν την αγωγή τους.
- Καθησυχάστε τους λέγοντάς τους ότι υπάρχουν εναλλακτικές επιλογές θεραπείας αν δεν ανταποκριθούν επιτυχώς στην υπάρχουσα.
- Κρατήστε στο φαρμακείο σας ενημερωτικά φυλλάδια για τις καρδιοπάθειες και τα σχετικά φάρμακα ώστε να ενισχύσετε τις πληροφορίες που δίνετε προφορικά.
- Δώστε συμβουλές για μη συνταγογραφούμενα φάρμακα όπως η ιμπουπροφένη και άλλα μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη τα οποία μπορεί να προκαλέσουν κατακράτηση υγρών και αλλαγές στην ισορροπία των ηλεκτρολυτών με συνέπεια να διαταράξουν τη νεφρική λειτουργία. Όλη η ομάδα του φαρμακείου θα πρέπει να είναι σε θέση να συμβουλέψει κατάλληλα και να προτείνει ενναλακτικές επιλογές αναλγητικών.
Κάπνισμα
- Ρωτήστε τους ασθενείς εάν καπνίζουν. Η διακοπή του καπνίσματος είναι η πιο αποτελεσματική αλλαγή τρόπου ζωής που βοηθά τους καρδιοπαθείς να βελτιώσουν την ποιότητα ζωής τους.
- Προσφέρετε συμβουλές διακοπής καπνίσματος όταν αισθανθούν έτοιμοι και παραπέμψτε τους στις αρμόδιες ομάδες.
- Προετοιμάστε πακέτα Διακοπής Καπνίσματος για να τα προσφέρετε όταν χρειαστεί.
Βάρος, Άσκηση, Διατροφή και Αλκοόλ
- Δώστε χρήσιμες διατροφικές οδηγίες όπως η κατανάλωση φρούτων και λαχανικών, η μείωση του αλατιού και του αλκοόλ και η ενσωμάτωση ΄΄λιπαρών ψαριών΄΄ στο διαιτολόγιο.
- Συμβουλέψτε τους ασθενής να αποφεύγουν υποκατάστατα αλατιού καθώς είναι πλούσια σε κάλιο.
- Βοηθήστε τους ασθενείς να υπολογίσουν το δείκτη μάζας σώματος τους, την περιφέρεια της μέσης τους και τον καρδιαγγειακό τους κίνδυνο και δώστε κατάλληλες συμβουλές. Οι ασθενείς με δείκτη μάζας σώματος πάνω από 29 έχουν 3 φορές αυξημένο κίνδυνο να νοσήσουν από στεφανιαία νόσο αφού η παχυσαρκία συμβάλλει στην υψηλή πίεση και τη χοληστερίνη.
- Ενημερώστε τους ασθενείς ότι η συχνή άσκηση έχει θετικά αποτελέσματα στη μείωση της αρτηριακής πίεσης το λιπιδαιμικό προφίλ και την παχυσαρκία. Αναλύστε το πρόγραμμα άσκησής τους και θέστε στόχους που είναι εύκολο να επιτευχθούν. Τα μικρά βήματα είναι πιθανότερο να εξελιχθούν σε μόνιμες αλλαγές.
Ευκαιρίες
Ενημερωθείτε για πρωτοβουλίες ενημέρωσης και εκστρατείες ευαισθητοποίησης κοινού στις οποίες μπορείτε να συμμετάσχετε. Μπορείτε να συμβάλετε σε καμπάνιες υπολογισμού του καρδιαγγειακού κινδύνου και πρόληψης στεφανιαίας νόσου με θέματα όπως το αλκοόλ, τη διακοπή καπνίσματος και τις μετρήσεις της αρτηριακής πίεσης, της χοληστερίνης, του δείκτη μάζας σώματος και της περιφέρειας της μέσης.
#KaliKardia: Πρόσφατα η εταιρία Sanofi στην προσπάθεια της να προάγει την ανάγκη για πρόληψη και καρδιαγγειακή προστασία και στις νεότερες ηλικίες εγκαινιάσε μια νέα οδό επικοινωνίας μέσα από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Ένα χρήσιμο εργαλείο για εσάς και τους ασθενείς σας.
facebook.com/kalikardia : Απλές συμβουλές και πληροφορίες για όλη την οικογένεια σε θέματα που αφορούν στην άσκηση, στη διατροφή, στο κάπνισμα και στο στρες, παράγοντες που αν δεν αντιμετωπισθούν έγκαιρα, μπορεί να οδηγήσουν σε παχυσαρκία, αύξηση αρτηριακής πίεσης και εμφάνιση σακχαρώδη διαβήτη.
www.kalikardia.gr : To blog του KaliKardia ανοίγει ένα ουσιαστικό δίαυλο επικοινωνίας, καθώς οι ασθενείς μπορούν να στείλουν τις σκέψεις τους και να καταθέσουν τη δική τους θετική εμπειρία. Μπορούν επίσης να βρουν περισσότερες και πιο αναλυτικές πληροφορίες καθώς και “αλήθειες και μύθους” γύρω από θέματα που αφορούν στην υγεία της καρδιάς. Τέλος, έχουν τη δυνατότητα να ενημερώνονται απευθείας από έναν Καρδιολόγο και έναν Κλινικό Διατροφολόγο για ό,τι νεότερο.
Youtube/kalikardia : Βίντεο μικρής διάρκειας στα ελληνικά που εξηγούν με κατανοητό τρόπο το ρόλο που έχουν στον οργανισμό ουσίες όπως είναι η ινσουλίνη και η χοληστερόλη.
Πηγές:
Wright Heidi et.al, How you can encourage medicines optimisation in cardiovascular disease, The Pharmaceutical Journal, 22 February 2014, Vol 292, No 7798, p212 | DOI: 10.1211/PJ.2014.11134634.
Center for Pharmacy Post Graduate Education, Medicines Optimisation Briefing: Cardiovascular disease, Royal Pharmaceutical Society.
British Hypertension Society http://www.bhsoc.org/
RPharmS Map of Evidence http://www.rpharms.com/support/map-of-evidence.asp
Sanofi Hellas http://www.sanofi.gr/l/gr/el/index.jsp